PSP – Σώμα – «ασκήσεις»

Το σώμα και η σωματική δουλειά στην πράξη της PSP.

Σε όλες τις εφαρμογές της PSP, μερικές ιδιαίτερα σημαντικές όψεις, είναι: (1) η δουλειά με την κίνηση και τη ζωντανή αλληλεπίδραση, (2) η δουλειά με σωματικές στάσεις και (3) γενικότερα, η σωματική μας διάσταση.

(1) Η διαδραστική κίνηση στην PSP.

“Διαδικασία” σημαίνει αλλαγή και η αλλαγή αναπόφευκτα φέρνει τα πράγματα σε νέες θέσεις και σχέσεις μεταξύ τους, ενώ οι νέες θέσεις και σχέσεις επιφέρουν νέες αλλαγές κοκ.

Έτσι, στην PSP κινούμαστε στον χώρο· κινούμαστε πολύ και συχνά αλληλεπιδρώντας, για να παράγουμε μέσω των αλληλεπιδράσεών μας νέα σχέδια σχέσεων και περαιτέρω αλλαγές, τόσο στις προσωπικές όσο και στις κοινές μας διαδικασίες – κάτι που οδηγεί στον εμπλουτισμό της επίγνωσης.

Μπορούμε ίσως να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό το σημείο αν σταθούμε για λίγο στον ακόλουθο τρόπο σκέψης.

Οι καθημερινές συνηθισμένες στάσεις, χειρονομίες, εκφράσεις, κινήσεις, διαδράσεις, συμπεριφορές, είναι μάλλον περιορισμένες και σχετικά αυτοματοποιημένες, φτιάχνοντας έναν κάπως περιορισμένο ζωτικό χώρο, ως προς το ώς βιώνουμε ψυχολογικά το σώμα μας.
Το στενό αυτό ενεργειακό μας “αυγό” συνήθως επιτρέπει μία επίσης περιορισμένη γκάμα συλλογικά “αποδεκτών” κινήσεων, στάσεων και μία λίγο πολύ στερεότυπη αίσθηση του σώματός μας.

Μια τέτοια περιορισμένη συμμετοχή της φυσικής μας διάστασης στην εμπειρία μας, τη φτωχαίνει συνολικά. “Συμπιέζει” τα βιώματά μας στα νοητικά μας όρια, καθιστώντας τα έτσι νοητικές αφαιρέσεις αυτού που έμπρακτα βιώνουμε.
Οπότε, οι περιορισμοί της συνηθισμένης αποδεκτής σωματικότητάς μας, συμβάλλουν στο να είμαστε κάπως “απόντες” από την άμεση εμπειρία μας, στο να μην “βουτάμε” σε ό,τι συμβαίνει την κάθε στιγμή. 

Αν τώρα έρθουμε στην ενσώματη διαδραστική δουλειά με την PSP, δρώντας και αλληλεπιδρώντας, δημιουργούνται νέα σωματικά μηνύματα, διαφορετικά από τα συνηθισμένα της καθημερινότητας.
Αυτό συμβαίνει γιατί, καθώς κινούμαστε, νέα αγγεία, τένοντες και μυϊκές δεσμίδες συστέλλονται και διαστέλλονται.
Παράλληλα, η εστίαση στην δρώσα φυσική μας διάσταση εμποδίζει το νου να υπερδιογκώσει τη λειτουργία του – κάτι που θα περιόριζε σημαντικά τα υπόλοιπα επίπεδα της εμπειρίας μας: συγκίνηση/συναισθήματα και αισθήσεις.

Οπότε, καθότι είμαστε όντα ολιστικά, αυτά τα νέα σωματικά μηνύματα επιδρούν σε όλη μας την ύπαρξη και πυροδοτούν νέα συναισθήματα, νέες αντιλήψεις της φυσικής μας υπόστασης, καθώς και νέες σκέψεις, εμπλουτίζοντας την εμπειρία μας και οξύνοντας όλο το φάσμα της επίγνωσής μας.
Ταυτόχρονα, καθώς η κίνηση στην PSP είναι αυτοσχεδιαστική (ωστόσο όχι “χορός” ή τυχαία κίνηση για την κίνηση), στηρίζει τον αυθορμητισμό, την αυθεντικότητα και την ολότητα της παρουσίας στην παρούσα στιγμή μας.

Έτσι, οι πολλαπλοί αυτοί κύκλοι ανατροφοδότησης ανάμεσα σε όλες τις όψεις της επίγνωσης συμβάλλουν στο να είμαστε πληρέστερα ο ζων στο “τώρα” εαυτός μας.
Με αυτόν τον τρόπο, πιθανά εκδηλώνουμε και λανθάνουσες όψεις μας, που ούτε καν φανταζόμασταν ότι υπήρχαν – πάντα ανάλογα με το βασικό πλαίσιο της δράσης της οποίας τους στόχους υποστηρίζει συμπληρωματικά η PSP. 

(2) Σωματικές στάσεις και “σωματικά γλυπτά”.

“Παγώνοντας” σε θέσεις που δεν χρησιμοποιούμε στην καθημερινή ζωή και χτίζοντας “αγάλματα” με το δικό μας σώμα ή το σώμα των άλλων, είναι ένα πολύ ισχυρός τρόπος της PSP να αναπτύσσουμε επίγνωση σε προσωπικό και σχεσιακό επίπεδο.

Αυτός ο σωματικός προσανατολισμός της PSP παρέχει δυνατότητες για πολύ βαθιές και πλούσιες ανταλλαγές συνειδητών και μη μηνυμάτων, υποστηρίζοντας έτσι με ένα μοναδικό τρόπο τη γρήγορη και αυθεντική ανάπτυξη του ενσώματου πεδίου, το οποίο αναδύεται σε κάθε δουλειά που σχετίζεται με τη διαδικασία και την επίγνωση.

Η μεγάλη σημασία της κατάλληλης χρήσης των σωματικών γλυπτών, βασίζεται στην ιδέα ότι η επίγνωση όσων συμβαίνουν στην παρούσα στιγμή μου καθώς αλληλεπιδρώ με το περιβάλλον, οργανώνει  την αυθεντική δράση μου στην επόμενη στιγμή μου.
Κι αυτό, γιατί στη φιλοσοφική βάση της PSP (ένα σημαντικό μέρος της οποίας είναι το φιλοσοφικό ρεύμα της φαινομενολογίας), υπάρχει η ιδέα πως κάθε αλλαγή σε μια διαδικασία εξαρτάται μεν από όλα τα γεγονότα που προηγήθηκαν στην αλυσίδα των γεγονότων που συνιστούν τη διαδικασία, ωστόσο, “αναδύεται” από το αμέσως προηγούμενο βήμα στην αλυσίδα.
Το τι θα κάνω τη στιγμή Δ εξαρτάται από το Α, το Β, το Γ, όμως αναδύεται άμεσα από αυτό που προηγήθηκε στη στιγμή Γ.

Οπότε, η επίγνωση του τώρα μου, κατά τη στιγμή Δ, επιτρέπει την αυθεντική οργάνωση της “πρόθεσής” μου για τη δράση μου στην επόμενη στιγμή Ε.  
Στην PSP χρησιμοποιούμε τις σωματικές στάσεις και τα σωματικά γλυπτά για να αναπτύξουμε την επίγνωση της παρούσας στιγμής της εμπειρίας μας καθώς αλληλεπιδρούμε και σχετιζόμαστε με τον κόσμο – και έτσι να επιτρέπουμε να οργανώνεται αυθεντικά η “προθετικότητά” μας για την επόμενη στιγμή.

Αυτός ο εμπλουτισμός της επίγνωσης είναι πολύτιμος όταν με οποιονδήποτε τρόπο δουλεύουμε με τον εαυτό μας και την προσωπική μας ανάπτυξη,  γιατί συμβάλλει στο να κατανοήσουμε τι επιδρά, τι στηρίζει και τι αναστέλλει την πράξη μας και την αυθεντική σύνθεση της εμπειρίας μας.

Η συγκεκριμένη προσέγγιση στην PSP βασίζεται σε σύγχρονες αντιλήψεις που δημιουργήθηκαν από τη συνεργασία πολλών πεδίων γνώσης, σχετικά με σωματικά και μη συνειδητά στοιχεία στη μικροδομή του βιωματικού μας ρεύματος (βλ. την ενότητα για τις ιδέες που πλαισιώνουν τη μεθοδολογία της PSP).

3) Η σημασία της σωματικής μας διάστασης στις ασκήσεις της PSP.

Λέγοντας “σώμα” στην PSP, δεν εννοούμε μόνο τις αισθήσεις ή τη μετατόπιση στον φυσικό χώρο, ούτε κάποια πρόταση σωματικής θεραπείας, ή ότι κάποιος παίζει θέατρο και ρόλους ή μπαίνει σε καταστάσεις έκστασης και σωματικού διαλογισμού. Εννοούμε ότι:

…(3α) Εστιάζουμε στην ενσώματη όψη της εμπειρίας και της κάθε είδους σχεσιακής δυναμικής ανάμεσά μας.
…(3β) Το δρων σώμα είναι η “φωνή” με την οποία τόσο αντιλαμβανόμαστε όσο και εκφράζουμε την αυτοσυναίσθησή μας. Ή, αλλιώς, εννοούμε ότι, μέσα από το πώς νιώθουμε το σώμα μας (μέσα από το πως νιώθουμε “στο” σώμα μας), αισθανόμαστε και επικοινωνούμε μεταξύ μας όλες τις όψεις της ανθρώπινης εμπειρίας: τις αισθητηριακές, τις συναισθηματικές/συγκινησιακές, τις νοητικές.
…(3γ) Η σωματική μας διάσταση δεν βιώνεται μόνο στο επίπεδο του πώς “είμαι στο σώμα μου”, αλλά και στο επίπεδο του πώς συνδημιουργούμε ενεργά τις ούτως ή άλλως αυτοσχεδιαστικές αλληλεπιδράσεις μας με τους άλλους.
Ή, αλλιώς, στην PSP, το άτομο δεν παραμένει εστιασμένο στον “έσω” σωματικό του κόσμο αλλά εξίσου στρέφεται δυναμικά προς το υποκειμενικά αισθητό “έξω”, συνδημιουργώντας, εν τω γεννάσθε και σωματικά, εμπειρία “μαζί” με τους άλλους.
…(3δ) Τονίζεται πως σε ό,τι αφορά το σώμα στην PSP, δεν είναι το ίδιο το σώμα αυτοσκοπός. Οι τρόποι με τους οποίους εμπλέκεται το σώμα στην PSP, αποσκοπούν στον εμπλουτισμό όλων των μορφών επίγνωσης: σωματικής, νοητικής, συναισθηματικής.

Οπότε, από τη στιγμή που η σωματικότητά μας είναι αδιαχώριστη από το νου και το συναίσθημά μας, αυτό που κάνουμε στην PSP μέσω του σώματος, είναι η ανάπτυξη της συνολικής επίγνωσης της εμπειρίας μας, σε όλα τα επίπεδά της (σώμα, νους, συναίσθημα).
Με άλλα λόγια, η PSP ΔΕΝ είναι μία παραλλαγή καλής γυμναστικής ή εκφραστικού ελεύθερου χορού (χωρίς διόλου να υποτιμούμε αυτές τις δράσεις) και ΔΕΝ αποσκοπεί στην αύξηση της ευεξίας μέσω των ενδορφινών.

Για τις “ασκήσεις” (τα “πειράματα”) στην PSP.

Η PSP, σε οποιαδήποτε εφαρμογή της, δεν προτείνει ειδικές “έτοιμες” ασκήσεις για να προχωρήσει  σε κάποιους στόχους.  
Ή, αλλιώς, η PSP δεν είναι μία συλλογή συγκεκριμένων “τεχνικών”, αλλά είναι μία προσέγγιση στην οποία επινοούνται κατά περίσταση διάφορες τεχνικές, πάντα με στόχο την ανάπτυξη της συνολικής επίγνωσης

Ωστόσο, ένα έντονο χαρακτηριστικό όλου του τρόπου σκέψης στην PSP είναι ένας πρωτότυπος τρόπος σύνθεσης και χρήσης “κινητικών σχεδιασμάτων”, τα οποία αναφέρονται στην ενσώματη αλληλεπίδραση και τα οποία μπορούν να ονομαστούν “ασκήσεις” ή “πειράματα” (στην ορολογία της θεραπείας Gestalt).
Αυτός ο τρόπος σύνθεσης αντιστοιχεί στο ευέλικτο μοντέλο για το οποίο μιλήσαμε παρουσιάζοντας τις θεωρητικές περιοχές της PSP (“1000+1 ασκήσεις για την αυτοσχεδιαστική ενσώματη αλληλεπίδραση”).   

Η “πρώτη ύλη” από την οποία παράγονται τα “κινητικά σχεδιάσματα” της PSP μέσω αυτού του μοντέλου, μπορεί:
***(α) να δημιουργείται αυτούσια,
***(β) να προέρχεται από οποιονδήποτε χώρο που χρησιμοποιεί βιωματική αλληλεπίδραση (θέατρο, χορό, ψυχόδραμα, εμψύχωση, παιχνίδι, κοκ)
***(γ) να είναι αποτέλεσμα “έμπνευσης” λόγω οποιουδήποτε ερεθίσματος: ένας ήχος, μια μουσική, ένα συμβάν στο δρόμο, μια φωτογραφία, ένας στίχος, μία γραμμή κάποιας εφημερίδας, ένα πρόσωπο, μια φωνή, ένα χρώμα, μια μικρή στιγμή, μια σκηνή ενός κινηματογραφικού έργου – κυριολεκτικά οτιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πηγή έμπνευσης που διεγείρει τη δημιουργική φαντασία για να συνθέσει κάποιος “κινητικά σχεδιάσματα” στην PSP.

Οπότε, δεν μιλούμε για δέκα, είκοσι, εκατό συγκεκριμένες και έτοιμες ασκήσεις με προκαθορισμένο σχήμα και χρήση.
Ουσιαστικά, αυτό που συμβαίνει σχετικά με την πράξη της PSP, είναι πως κάποιος που έχει αφομοιώσει ο ίδιος θεωρητικά και βιωματικά την PSP, δημιουργεί μόνος του τα εργαλεία που εκάστοτε του χρειάζονται, αναλόγως με το τι θέλει να κάνει με την PSP στην εφαρμογή στην οποία τη χρησιμοποιεί·.

Δηλαδή, το επίπεδο εφαρμογών (πράξης) της PSP δεν προ-υπάρχει, αλλά μάλλον παίρνει αυτήν ή την άλλη μορφή, καθώς δημιουργείται μέσα από έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης, αναλόγως με τους εκάστοτε στόχους και πλαίσιο εφαρμογής. 

Οι πολλές δυνατότητες εφαρμογής των PSP "ασκήσεων"

Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι έχουμε διαφορετικές περιπτώσεις ομάδων: μία με παιδιά, μία άλλη με στελέχη επιχειρήσεων, μια ομάδα θεραπείας, μια ομάδα εκπαιδευόμενων στον χορό, το θέατρο, ή το Playback, μια ομάδα εκπαιδευόμενων στην ψυχοθεραπεία.

Στον συντονισμό κάθε μιας από αυτές τις ομάδες, μπορούν θαυμάσια να επινοηθούν και να χρησιμοποιηθούν ασκήσεις από τον χώρο της PSP, αρκεί να “σμιλευτούν” κατάλληλα, ανάλογα με τις ανάγκες και το πλαίσιο λειτουργίας της κάθε ομάδας.

Επιπλέον, ακόμα και η ίδια άσκηση PSP, μπορεί να διαμορφωθεί κατάλληλα και να χρησιμοποιηθεί σε όλες αυτές τις ομάδες, με διαφορετικό κάθε φορά στόχο και δομή. Έτσι:

***Στην ομάδα θεραπείας, ας πούμε ότι η “χ” άσκηση PSP διαμορφώνεται μόνο για το αρχικό άνοιγμα της ομάδας, και μετά η ομάδα εξελίσσεται με την όποια διαδικασία της.
***Στα στελέχη επιχειρήσεων, παραλλάσσεται δομικά, έτσι που να συμβάλλει στην εξερεύνηση των σχέσεών τους – εάν υποθέσουμε ότι αυτός είναι ο στόχος της εφαρμογής.
***Στα παιδιά, η ίδια άσκηση, αλλιώς διαμορφωμένη, βοηθά τη συν-δημιουργία και τη μεταξύ τους επαφή – εάν υποθέσουμε ότι αυτός είναι ο στόχος της εφαρμογής.
***Στους ηθοποιούς, και πάλι η ίδια άσκηση, πάντα κατάλληλα διαμορφωμένη, μπορεί να φανεί χρήσιμη για να εξερευνήσουν και να αναπτύξουν κάποια δεξιότητα που τους χρειάζεται στην τέχνη τους (ας πούμε η “απεύθυνση” της δράσης τους στο κοινό, το πώς στέκονται και αλληλεπιδρούν επί σκηνής κλπ). ακόμη και στην εκπαίδευσή τους.
***Τέλος, οι εκπαιδευόμενοι στην ψυχοθεραπεία μπορεί να δουλέψουν με κάποια παραλλαγή της ίδιας άσκησης οποιοδήποτε θέμα της εκπαίδευσής τους (την “ευθύνη”, τον σεβασμό των ορίων κλπ).   

Ή, ακόμη, στις ίδιες ομάδες, χωρίς να γίνει καμία απολύτως άσκηση PSP, ο συντονιστής μπορεί να χρησιμοποιήσει σιωπηλά, για τον ίδιο, στοιχεία της ευρύτερης PSP “οπτικής” μόνο και μόνο για να εμπλουτίσει σε πολλά σημεία με στιγμιαίες διαμεσολαβήσεις, ενσώματα στηριγμένες, όσο, όπου και όπως αυτός θέλει, τον συνολικό τρόπο που συντονίζει την ομάδα ή για να διαχειριστεί μία άμεσα εμφανιζόμενη ανάγκη.

Αντίστοιχα, σημειώνεται πως κάποιο από το υλικό της PSP μπορεί ίσως να φανεί εξαιρετικά χρήσιμο σαν εφαρμογή και σε διάφορες στιγμές της ατομικής ψυχοθεραπείας, όπως συμβαίνει με τις ιδέες του “προσωπικού φιλμ”, του “μοτίβου”, της “σωματικής πρόθεσης”.

Σε κάθε περίπτωση, υπενθυμίζεται πως η PSP, οι ιδέες και οι ασκήσεις της, δεν είναι αφεαυτών κάποιο σύστημα ψυχοθεραπείας, εκπαίδευσης ή κοινωνικής παρέμβασης. 
Είναι απλώς επιπρόσθετα εργαλεία συμπληρωματικής χρήσης σε άλλα συστήματα, τα οποία δουλεύουν με τη διαδικασία και την επίγνωση.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ για την PSP

ΕΛΛΗΝΙΚΑ:
**Η “άσκηση του ΜΟΤΙΒΟΥ” στην PSP {βίντεο σε 1ο πρόσωπο}
**Σειρά ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ για το τι είναι η PSP {βίντεο, χωρίς λόγια}

ΑΓΓΛΙΚΑ:
**The “MOTIF exercise” [text]: a coral concept in PSP (full description)
**The “SHARING” and the “MATRIX” variations of the “MOTIF exercise” [text] – (full description)
**The concept of the “PERSONAL FILM” [text]: another one of the coral ideas in PSP – (full description)
**A 6min INTRODUCTION to PSP {video in first person}


Με δυο λόγια:

Η PSP είναι μία πρόταση – προσέγγιση με στόχο την υποστήριξη των διαφόρων πεδίων στα οποία βρίσκει εφαρμογή ως ένα επιπρόσθετο εργαλείο.
Διαθέτει έναν θεωρητικό – φιλοσοφικό κορμό, στόχους και μία μεθοδολογία στην πράξη της.  
Λειτουργεί ως ένα συμπληρωματικό εργαλείο, μία επιπρόσθετη δεξιότητα, για την ανάπτυξη της επίγνωσης.

Η PSP προσδιορίζεται ως «προσέγγιση», και όχι ως «μέθοδος».

Μια «μέθοδος» παραπέμπει κυρίως σε πολύ συγκεκριμένα βήματα με ορισμένη αλληλουχία, μάλλον αυστηρή, για να κάνεις κάτι, χωρίς να νοιάζεται για το πλαίσιο ιδεών, από το οποίο απορρέει η πράξη μέσω της οποίας εφαρμόζεται η μέθοδος.

Όμως η PSP, ως «προσέγγιση», είναι ένα πλαίσιο που περιλαμβάνει δυο πράγματα μαζί: 
** (α) τόσο συγκεκριμένες φιλοσοφικές – θεωρητικές ιδέες και αρχές ως βάση, όσο και 
** (β) το ότι στην πράξη τείνει σε ορισμένο, εφαρμοσμένο στόχο (την ανάπτυξη της επίγνωσης) μέσα από τη μεθοδολογία της – δηλαδή, μέσα από κατάλληλα δομημένες ακολουθίες ενεργειών.

Εγγραφή στο Newsletter

You can change your mind at any time by clicking the unsubscribe link in the footer of any email you receive from us, or by contacting us at [email protected]. We will treat your information with respect. For more information about our privacy practices please visit our website. By clicking below, you agree that we may process your information in accordance with these terms.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here: https://mailchimp.com/legal/

 Newsletter Permissions * :