Οι ενότητες του Προγράμματος

[1η ενότητα] “Αυταπάτες της μοναξιάς και μύθοι της σχέσης” 
Αυτή η 1η ενότητα (και επίσης η 1η ομιλία και το 1ο βιωματικό εργαστήριο), έχουν ως θέμα την υπαρξιακή μοναξιά και τη σχέση.

Σύγχρονα δεδομένα της νευροβιολογίας και οι πρόσφατες γνώσεις μας για το πώς συντίθεται η ανθρώπινη εμπειρία, συνηγορούν πως ο καθένας μας είναι “εκ κατασκευής” ον απολύτως μοναδικό – γι’ αυτό και άρχοντας στο δικό του προσωπικό βασίλειο του ενός μόνο κατοίκου… του ίδιου του Εαυτού του.

Οπότε, μάλλον ζούμε εν μέσω μιας προσωπικής κοσμικής “σιγής”, που συχνά παλεύουμε να γεμίσουμε με κραυγές και θορύβους, ακόμα πιο “σιωπηλούς” στη ματαιότητά τους.
Συχνά, για να αποφύγουμε τη μοναξιά μας, επιχειρούμε να χυμήξουμε λαίμαργα, χωρίς επίγνωση, σε ψευδαισθήσεις που στην απελπισία μας ονομάζουμε αψήφιστα “σχέση”.

Ο Άλλος, από λιμάνι γίνεται κάστρο που πρέπει να αλωθεί. Από πρόσωπο, όμορφο και λαμπερό στην αυτοτέλειά του, γίνεται αντικείμενο προς χρήση. Η ασφυκτική εξάρτηση και ο ανεξήγητος (και ανομολόγητος) πανικός μας ονομάζονται “καλή σχέση”.
Και τότε, η μεν μοναξιά σφίγγει πιο πολύ τα δεσμά της, η δε καρικατούρα στην οποία μεταμορφώθηκε η “σχέση” μας, εκπέμπει μόνο θλίψη, απογοητεύσεις, και μάταιο θυμό.

Έτσι, οι καιροί μας, εκτός των πολλών άλλων αρχαίων τρόμων που επιβεβαιώνουν, μάλλον επισφραγίζουν και ένα προαιώνιο άγχος μας: ότι σαν υπάρξεις όχι μόνο γεννιόμαστε και πεθαίνουμε μόνοι, αλλά ζούμε και μόνοι “εκ κατασκευής”.

Αν θεωρήσουμε ότι αυτό το δεδομένο δεν μας απαγορεύει να συναντούμε τον Άλλον σε ευτυχείς και ικανοποιητικές σχέσεις, μαθαίνουμε σιγά-σιγά πώς να τον αναζητούμε και να τον βρίσκουμε ως πρόσωπο διαφορετικό από εμάς.

Αν όμως θεωρήσουμε ότι η υπαρξιακή μας μοναξιά πρέπει οπωσδήποτε να ξεπεραστεί για να συναντήσουμε τον Άλλον, πλημμυρίζουμε απόγνωση, αφού είναι αδύνατον να ξεπεράσουμε αυτό που εξορισμού μας είμαστε.

Και όσο πεισμώνουμε στη λυσσαλέα ανάγκη να σπάσουμε αυτό το δεδομένο μας, τόσο ακυρωνόμαστε και γεμίζουμε απελπισία και κακία για τη ζωή, μη θέλοντας να αποδεχτούμε ότι κάτι μάλλον συμβαίνει και νιώθουμε πιo μόνοι από ποτέ, ακριβώς όταν κάνουμε τα πάντα για να αποφύγουμε τη μοναξιά μας…

Σε κάθε περίπτωση: 
***Πώς προσπαθούμε να ξεγελάσουμε εμάς τους ίδιους για τη μοναξιά μας;
***Πώς συγχέεται τραγικά η υπαρξιακή με τη διαπροσωπική μοναξιά; Με τι μυθικών διαστάσεων προσδοκίες δικές μας τσακίζουμε περίτεχνα τις συναντήσεις μας με τους Άλλους;
***Πώς η καταναλωτική κουλτούρα των τεχνοκρατικών μας κοινωνιών συνδράμει στη δημιουργία της αίσθησης ότι ο Άλλος είναι εκεί για να καλύπτει ό,τι δεν πήραμε μέχρι σήμερα, ό,τι τώρα χρειαζόμαστε, και ό,τι θα χρειαστούμε;

Τελικά, είναι οι σχέσεις μας μια πιθανή απάντηση ή κάποιο είδους αντίβαρο στην εγγενή μοναξιά της ανθρώπινης φύσης μας; Και αν ναι, με ποιόν τρόπο και για ποιες και ποιων ειδών σχέσεις μιλούμε;

(2η ενότητα)   “Ο χορός των Σκιών στην εμπειρία του έρωτα: γιορτή χωρίς νυμφίους, πένθος χωρίς νεκρό”
 Η 2η ενότητα (και επίσης η 2η ομιλία και το 2ο βιωματικό εργαστήριο), έχουν ως θέμα τον έρωτα. 

Αν δούμε δυναμικά την ανθρώπινη ύπαρξη, ως αυτό που γινόμαστε κάθε στιγμή διαντιδρώντας φυσικά και ψυχικά με τους Άλλους και με ό,τι μας περιβάλλει, ο καθένας μας διαθέτει μία απέραντη παλέτα με άπειρες εν δυνάμεις όψεις του.

Κάποιες από αυτές έχουν να κάνουν με την ανάγκη μας για το βαθύ αίσθημα της αγάπης.
Και κάποιες άλλες αφορούν την ανάγκη μας να υπερβαίνουμε τα όριά μας και να εξαφανίζουμε αστραπιαία τις διαφορές μας με τον οποιονδήποτε Άλλον, βουτώντας στη σαρωτική εμπειρία του έρωτα.

Εκεί, όπου είμαστε σίγουροι ότι γνωριζόμασταν προαιώνια με τον Άλλον… ότι θα είναι για πάντα όλα έτσι, αρμονικά… ότι και μόνο με το χάδι της ματιάς του Άλλου τα θραύσματα ενός σπασμένου κόσμου κάθονται αυτόματα στη θέση τους, ξανασυναρμολογώντας σε μία μόνο στιγμή την εικόνα ολόκληρης ζωής…

Στον έρωτα έχουμε την παράλογη βεβαιότητα ότι γνωριζόμασταν από πάντα με τον Άλλον. Ότι η συνάντησή μας ήταν ένα μοιραίο γεγονός του οποίου την εξέλιξη τίποτα δεν μπορεί να διαταράξει.

Επίσης, σε κάθε στιγμή κυριαρχεί η σχεδόν μεταφυσική βεβαιότητα μιας αρμονίας και μιας βαθύτατης οικειότητας που δεν δικαιολογείται από το πόσο και πώς γνωρίζουμε τον Άλλον.
Μάλιστα, το άγγιγμά του ξανα-σχεδιάζει το σωματικό μας περίγραμμα ενσταλάζοντας ομορφιά και δύναμη σε κάθε του πτυχή, ενώ ένα αίσθημα ιερότητας επικάθεται σαν πάχνη σε κάθε μας συνάντηση.    

Και όμως.
***Πώς γίνεται το μόνο ίσως σταθερό και αιώνιο χαρακτηριστικό του έρωτα να είναι το τέλος του;
***Γιατί ο έρωτας είναι τόσο σφιχταγκαλιασμένος με τον θάνατο και την προδοσία; Τι ακριβώς πενθεί ο ερωτευμένος που σπαράζει στο κλάμα;
***Πώς συνεχίζει; Σε ποια διαδρομή;
***Πώς οι σχέσεις έρωτα διαφέρουν από τις συντροφικές σχέσεις αγάπης;
***Ποια είναι ακριβώς τα πρόσωπα που νυμφεύονται στην εμπειρία του έρωτα;
***Σε ποιες σκιές κατοικούν και ποιος συναντά ποιον;
***Πώς γίνεται διαπερνώντας τον Άλλον να συναντούμε πίσω του το δικό μας είδωλο, και πάλι απαρηγόρητο στη μοναξιά του;
***Τι γίνεται και εξανεμίζονται μαγικά οι διαφορές μας μέσα στη σιγουριά πως όταν συναντιόμαστε ως ερωτευμένοι τίποτα δεν μπορεί να μας χωρίσει; 
***Άραγε παγώνει ο χρόνος για την πριγκίπισσα και το βασιλόπουλο στη στιγμή του φιλιού και του “happy end”των παραμυθιών;
***Κι εμείς, γιατί δεν νοιαζόμαστε καθόλου να μάθουμε τι συνέβη στη Χιονάτη και τον πρίγκιπα τριάντα χρόνια μετά;

[3η ενότητα]  “Η δύναμη του αρχαίου λύκου στον σεξουαλικό Εαυτό”
 Η 3η ενότητα του Προγράμματος (και επίσης η 3η ομιλία και το 3ο βιωματικό εργαστήριο), έχουν ως θέμα τον σεξουαλικό πόθο. 

Το είδος μας προχώρησε έτσι εξελικτικά, που μπορούμε να συλλαμβάνουμε πολύπλοκες αφηρημένες έννοιες, να συγκροτούμε σύνθετους συλλογισμούς, να βιώνουμε βαθιά και λεπτών αποχρώσεων συναισθήματα, να χρησιμοποιούμε τη συνείδηση για να αποκτούμε επίγνωση της ίδιας μας της εμπειρίας και της ύπαρξής μας.

Όσο όμως και αν προχωρούμε, εμπεριέχουμε πάντα όλα τα εξελικτικά μας στρώματα και καθοριζόμαστε από ανάγκες που γεννιούνται επίσης από αυτά και όχι μόνον από ό,τι ονομάζουμε “ανώτερο” επίπεδο ύπαρξης.

Έτσι, όπως και αν σχετιζόμαστε με τον Άλλον, παραμένουμε ενσώματες οντότητες, που έχουμε στη βάση μας την αναζήτηση των χθόνιων ριζών μας, την ανάγκη της βίωσης της πρωτογενούς ζωικότητας που χαρακτηρίζει τον σεξουαλικό μας Εαυτό.

Γενικότερα, μέσα στο συνολικό φάσμα των εξαιρετικά λεπτόπλοκων αναγκών μας, κάποιες από αυτές μας είναι οικείες και προτιμητέες, ιδιαίτερα αν αναγνωρίζονται και υποστηρίζονται από τους κανόνες της συλλογικής μας ζωής.
Κάποιες όμως, για διάφορους λόγους, δεν είναι αποδεκτές ακόμη και από εμάς τους ίδιους.

Τέτοιου είδους παραγνωρισμένες ανάγκες, συχνά έχουν να κάνουν ακριβώς με ό,τι αναφέρθηκε μόλις παραπάνω: με τη βίωση της πρωτογενούς ζωικότητας στη βάση των διάφορων αποχρώσεων της σεξουαλικής μας ταυτότητας.
Μιας ζωικότητας που είναι παρόμοια με έναν αρχαίο λύκο, ο οποίος άλλοτε κουρνιάζει γαλήνιος μέσα μας, και άλλοτε γυρεύει αγριεμένος να τραφεί.

Όπως και να το κάνουμε, όσο φορτισμένη και αν είναι η σεξουαλικότητά μας στα διάφορα κοινωνικά σχήματα της συνύπαρξής μας, δεν είναι παρά μία από τις πολλές εκφράσεις της γήινης υπόστασής μας.
Είναι μία γιορτή με πρωταγωνιστή το σώμα, αναγεννημένο από τη ζωή που του εμφυσεί η πνοή του βασιλείου των αισθήσεων. Οπότε:

***Γιατί να είναι τόσο δύσκολο να κρατήσουμε υγιή τον λύκο μέσα μας χωρίς να τον “εξημερώσουμε” σε αποστειρωμένα κλουβιά, χωρίς να τον μετατρέψουμε σε καρικατούρα διαδικτυακής πορνογραφίας, χωρίς να τον τεμαχίσουμε για να χωρέσει σε αποστακτήρες νοητικών ή ακόμη και πνευματικών αναζητήσεων που εξαερώνουν την πρωτογενή του ορμή; Πώς γίνεται και τόσο εύκολα τον παραμελούμε;
***Τι κάνουμε όταν στην απόγνωσή του κατασπαράζει εμάς τους ίδιους;
***Και πώς όλα αυτά σχετίζονται με τα ψευδοπόδια που εκβάλλει η αμοιβάδα κινούμενη, με τους βρικόλακες, τους λυκανθρώπους και τα θρίλερ;
***Ή, γιατί στα σχολεία μαγείας των μύθων, στο μάθημα της μεταμόρφωσης, μία επίμονη σύσταση των αρχαίων δασκάλων-μάγων στους μαθητευόμενους μάγους ήταν να μην παραμένουν για πολύ στο σώμα του ζώου που επέλεγαν να μεταμορφωθούν, όταν κατά καιρούς επιθυμούσαν να νιώσουν τον κόσμο πέρα από τα στενά όρια της ανθρώπινης συνείδησης;

[4η ενότητα] “…στους αιρετικούς της αγάπης: η σχέση διάρκειας, δέσμευσης και οικειότητας”
 Η 4η ενότητα (και επίσης η 4η ομιλία και το 24 βιωματικό εργαστήριο), έχουν ως θέμα τη συντροφική σχέση συμπόρευσης στη ζωή. 

Στις μέρες μας, οι αρχέγονοι τρόμοι της υπαρξιακής μας μοναξιάς, η ματαιότητα και η ωμή βία, καλύπτονται πολύ καλά πίσω από πάμπολλα προπετάσματα – ας πούμε, χαμογελαστή εξυπηρέτηση πελατών, δελτία ειδήσεων, δόσεις δανείων, φόρους, φιλίες, παιχνιδιάρικα “like” του face-book, κοκ.
Τα αδιέξοδα καμουφλάρονται καλά σε ένα απατηλό διαδικτυακό τοπίο δήθεν απειρίας επιλογών, όμως το άτομο ασφυκτιά παγωμένο σε μια διαρκή αόρατη απειλή και ένα αενάως ανανεούμενο κρυφό τραύμα που ματώνει ασταμάτητα. 

Σε ένα τέτοιο φόντο η αναζήτηση του Άλλου και μία βαθιά και διαρκής σχέση μαζί του αποκτά τεράστια σημασία – αλλά μάλλον αυτή η ίδια η αναγκαιότητά της, τελικά, την παραμορφώνει θεμελιακά και ως ζητούμενο και ως διαδρομή.

Τι θέλουμε τελικά από τον Άλλον ζητώντας αυτό που συνήθως ονομάζουμε “σοβαρή” σχέση μαζί του;
Χαρά, ηδονή, ασφάλεια; Να γίνει η απάντηση σε όσα χρειαζόμασταν και δεν πήραμε και ούτε πρόκειται ποτέ να πάρουμε;

Συχνά τα ζητούμε όλα μαζί σε τόνους προσδοκιών πρωταθλητισμού: να είναι ο τέλειος σύντροφος, ο συναρπαστικός φίλος, ο αξεπέραστος εραστής, ο σφοδρότερος και αιώνιος έρωτάς μας, ο συνεννοήσιμος πατέρας ή μητέρα των παιδιών μας, πηγή και ασφάλειας και ελευθερίας, συνεταίρος με τον οποίο φροντίζουμε το σπιτικό μας, πληρώνουμε τους λογαριασμούς, ψωνίζουμε, μεγαλώνουμε τα παιδιά μας, κοκ.

Και όταν κάτι από όλα αυτά δεν καλύπτεται ή όταν εμείς δεν είμαστε ευχαριστημένοι με όλα αυτά, κατηγορούμε τον Άλλον ή νιώθουμε εμείς ένοχοι, βέβαιοι ότι κάτι δεν πάει καλά στη σχέση μας.

Άραγε αναρωτηθήκαμε ποτέ για κάποια βασικά πράγματα, όπως:
***Πόσοι πραγματικά υπάρχουμε σε μία σχέση οικειότητας και διάρκειας, και τι ρόλο παίζει ο αρχαίος πόνος όταν αφήσαμε πίσω μας την ασφάλεια των πρώτων χρόνων μας στη ζωή;
***Μήπως η μόνιμη εγγύτητα δεν είναι κριτήριο “καλής” σχέσης;
***Τι σημαίνει για μένα “δεσμεύομαι” μαζί σου;
***Και αν μπω μαζί σου σε μια τέτοια σχέση, σημαίνει ότι δεν πρέπει να ερωτευτώ ή να ποθήσω ξανά κανέναν Άλλον;
***Μπορεί άραγε να είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχουν κατάλληλοι “Άλλοι” για τις ανάγκες μου, παρά την επιθυμία μου να σχετιστώ;

Ίσως, κάτι να μάθουμε για όλα αυτά, αν τολμούμε να διδασκόμαστε από την προδοσία.
Πρώτα από την προδοσία του Άλλου, που επιμένει να διαφέρει, όσο κι αν χρειαζόμαστε να τον βλέπουμε ίδιο με εμάς, όσο και αν τον εκλιπαρούμε ή τον τρομοκρατούμε για να ταιριάξει Προκρούστεια στις προσδοκίες μας.
Και έπειτα, από την εξίσου αναπόφευκτη δική μας προδοσία στον Άλλον, αφού και εμείς αντιστεκόμαστε το ίδιο σθεναρά στις προσδοκίες του.

[5η ενότητα]  “Το απτό σώμα και η φασματική παρουσία του Άλλου στον έρωτα, στην αγάπη, στο σεξ”
 Η 5η ενότητα (και επίσης η 5η ομιλία και το 5ο βιωματικό εργαστήριο), έχουν ως θέμα το πώς βιώνουμε το σώμα μας στις εμπειρίες του έρωτα, του σεξουαλικού πόθου, και της αγάπης.

Το σώμα μας δεν είναι μόνο το «σώμα-αντικείμενο» που μπορούμε να το μυρίσουμε, να το αγγίξουμε.
Είναι και το “βιωμένο-σώμα”, το ίδιο το μέσον με το οποίο μυρίζουμε, αγγίζουμε, είναι το πρωταρχικό υποκείμενο της εμπειρίας μας.

Οι σκέψεις μας και τα συναισθήματα μας, οι προθέσεις και οι επιθυμίες μας, δεν είναι άυλες οντότητες που πλέουν μέσα στο κεφάλι μας, αλλά έχουν σαφώς ενσώματη βάση.
Επίσης, οι ιστορίες μας είναι χαραγμένες στο σώμα μας πολύ προτού αποσταχτούν από το νου μας σε αφηγήσεις.

Επιπλέον, το σώμα μας δεν συμμετέχει απλά στη μνήμη μας, αλλά είναι η ίδια μας η μνήμη, αφού ΚΑΘΕ εμπειρία μας αρχίζει να συντίθεται στο σώμα μας, πολύ προτού πάρει σχήμα στο νου και τη συνείδησή μας.  
Έτσι, το σώμα μας γεννά έναν ολόκληρο κόσμο σημασιών γύρω από τον τρόπο που στέκεται και κινείται, οι οποίες επιδρούν καθοριστικά στις σημασίες με τις οποίες βιώνουμε ολόκληρον τον κόσμο τόσο νοητικά όσο και συναισθηματικά.
Άλλωστε, στις ζωντανές μας συναντήσεις, το σώμα δεν συμμετέχει μόνο όταν αγγιζόμαστε, αλλά ούτως ή άλλως είναι η “σκηνή” όπου διεκπεραιώνονται εξωλεκτικά και μη συνειδητά κατά  88% οι διαδικασίες της συνάντησης!

Από την άλλη μεριά, εμείς οι άνθρωποι, ως όντα εκ κατασκευής σχεσιακά για πάρα πολλούς λόγους, αναζητούμε με πολλούς τρόπους τον Άλλον.
Και όταν τον συναντούμε με οποιονδήποτε τρόπο στη φυσική πραγματικότητα, τον συναντούμε πάντα ενσώματα.
Ακόμη και η απουσία του καθορίζει το σώμα μας, αφού ως όντα ολιστικά, ό,τι νιώθουμε ή σκεφτόμαστε δεν γίνεται να αφήνει αμέτοχο αυτόν τον ναό της ύπαρξής μας.

Όμως το πώς χτίζουμε τη συνολική μας εμπειρία με τον Άλλον, συναισθηματικά, νοητικά και σωματικά, εξαρτάται από το ευρύτερο πλαίσιο της εκάστοτε σχέσης μας μαζί του.
Οπότε, το τι συμβαίνει με το σώμα μας καθώς αλληλεπιδρούμε με τον Άλλον, εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο σχετιζόμαστε μαζί του.

Γι’ αυτό και είναι σημαντικότατο να μας απασχολεί το πώς βιώνουμε το σώμα μας όταν ερωτευόμαστε τον Άλλον, όταν τον αγαπούμε, όταν τον ποθούμε και τον αγγίζουμε σεξουαλικά. 

Σε κάθε μία από αυτές τις καταστάσεις:
***Άραγε αλλάζει η αγκαλιά μας ή και η δική μας ανάγκη για αγκαλιά;
***Άραγε το σώμα μας και το σώμα του Άλλου νοηματοδοτούνται διαφορετικά;
***Και αν ναι, πώς, και ποιον ακριβώς αγγίζουμε τον Άλλον στις καταστάσεις αυτές;
***Τι συμβαίνει και φροντίζουμε ή παραμελούμε το σώμα μας με διαφορετικούς τρόπους σε κάθε μία από αυτές τις εμπειρίες;
***Πότε και πώς το σώμα του Άλλου γίνεται απλό αντικείμενο και πότε η πύλη για την ίδια του την ύπαρξη;
***Γιατί έχει τόση σημασία ο τρόπος με τον οποίον συνεργάστηκαν με τη βαρύτητα τα πρώτα χέρια που μας κράτησαν αγκαλιά;
***Και, πώς γίνεται και τελικά, όπως και όσο σφιχτά και αν αγκαλιαστούμε ως σύντροφοι, ερωτευμένοι ή εραστές, παραμένουμε πάντα φασματικοί και εμείς και ο Άλλος, πάντα μεγαλόπρεποι, παρόντες και οικείοι μέσα από την απουσία μας;