Εύχομαι να έχουμε το κουράγιο να φτιάχνουμε διαρκώς την πορεία μας, με σεβασμό σ’ εμάς και τους Άλλους, δεχόμενοι χωρίς αυτο-λογοκρισία όλες, μα όλες μας τις όψεις: φωτεινές, σκοτεινές, απαγορευμένες, καλές, κακές, επικίνδυνες, αποδεκτές ή απορριπτέες.
Εύχομαι να μπορούμε να στηριζόμαστε (και πάλι χωρίς αυτο-λογοκρισία) σε όλα όσα τώρα είμαστε, ώστε να ανοίγουμε δρόμο για ό,τι βαθιά και αυθεντικά επιθυμούμε να γίνουμε… κι ας μην ξέρουμε, ακόμη, με το μυαλό μας, ποιο είναι ακριβώς αυτό που επιθυμούμε.
Εύχομαι η επιθυμία της συνέχειάς μας να γίνει παλμός που αναβλύζει από τα σπλάχνα μας, ικανός να μεταπλαστεί σε αναπνοή και μετά σε βήμα και πράξη μέσα στον κόσμο.
Χρόνια λοιπόν δυνατά και κυρίως “ολόκληρα” και μεστά, κοντά σε ό,τι είμαστε, σε ό,τι μπορούμε και τολμούμε να γίνουμε, και σε ό,τι δεν σκεφτήκαμε πως μπορούμε να τολμήσουμε να γίνουμε…
Οι ευχές αυτές γεννήθηκαν μέσω των παρακάτω σκέψεων.
Αν και η κάθε μέρα και η κάθε στιγμή αξίζουν μια ευχή μόνο και μόνο λόγω της μοναδικότητάς τους, τις μέρες των γιορτών αυτών οι ευχές πέφτουν στον αέρα σαν κομφετί.
Προτού λοιπόν δώσω κι εγώ κάποια ευχή, σκέφτηκα κάπως πιο προσεχτικά τι είναι για μένα αυτές οι μέρες των γιορτών.
Τα Χριστούγεννα είναι πολλά πράγματα.
Για πολλούς συνδυάζονται πλέον με χαρές, ξεφαντώματα, ένα διάλειμμα σε πάθη και παθήματα, αδιέξοδα, αγωνίες, γέμισμα μπαταριών.
Για κάποιους βέβαια είναι μία βαθιά πνευματική εμπειρία (για πόσους αυθεντικά συμβαίνει αυτό, είναι ένα άλλο ζήτημα) – ή απλά ανανέωση ελπίδας και πίστης σε κάτι καλύτερο.
Για άλλους είναι μία ακόμη ευκαιρία διακοπών (συνήθως ανεπιτυχών, αφού με τέτοια ψίχουλα δεν σπάει ο υστερικός ρυθμός ζωής).
Όμως, για μένα, δεν παύει να κυριαρχεί η ομπρέλα της απύθμενης και καθόλου αθώας ηλιθιότητας διαφόρων μέσων ενημέρωσης και της λεγόμενης “κοινωνικής δικτύωσης”, που πλασάρουν τις γιορτές συνυφασμένες με ένα αφελές και παρωχημένο αίσθημα οικογενειακής θαλπωρής, ειρήνης, ελπίδας, ασφάλειας.
Αυτό το τεχνητό κλίμα, εδώ και πολλά χρόνια, με ενοχλεί και με εξοργίζει.
Ωστόσο, δεν είμαι ούτε απαισιόδοξος ούτε κακεντρεχής – τουλάχιστον με την κλασική ορολογία .
Επίσης, δεν επιδιώκω να διαβρώσω τα συναισθήματα κανενός – ούτε καν τα δικά μου.
Όμως βρίσκω ότι σήμερα είναι τεράστια η κρυμμένη βία, η ανασφάλεια, η ρηχότητα, το χάος, ότι είναι ασύλληπτος ο παραλογισμός των ημερών μας. Και όταν όλα αυτά αποσιωπώνται, πολλά πράγματα καταντούν ένα είδος υποχρέωσης.
Έτσι, η εμμέσως επιβαλλόμενη χαρά, η εξωστρέφεια, η πίστη σε διάφορα μεγαλεπήβολα νοήματα περί αλληλεγγύης, η οικογενειακή θαλπωρή, η διασκέδαση, η προτροπή για ελπίδα και θετικά συναισθήματα, μεταμορφώνονται σε δουλεία.
Γίνονται κανόνας που προέρχεται έξωθεν – επιπλέον, αν δεν νιώθεις σύμφωνα με τον κανόνα, φοβάσαι έστω και ασυνείδητα μη στιγματιστείς ως η εξαίρεσή του.
Σπεύδω να διευκρινίσω ότι όλες αυτές οι μεταλλάξεις ΔΕΝ αφορούν τους κυριολεκτικά και οικονομικά “φτωχούς” ή όσους, ζώντας στο περιθώριο, στερούνται φανερά την ασφάλεια ενός “ζεστού σπιτικού”. Αφορούν μάλλον αυτόν που σήμερα ονομάζουμε “μέσο άνθρωπο” – το ον που συναινεί στο να κατακρεουργείται ασύστολα, δεχόμενο παθητικά ότι χρειάζεται ό,τι του λένε.
Αυτός ο “μέσος άνθρωπος”, δηλαδή οι περισσότεροι πλέον από εμάς, συντριμμένος από το βάρος των καταναλωτικών εντολών για τις γιορτινές αυτές μέρες, είναι πολύ πιθανό να νιώθει ανομολόγητα ως υποχρέωση τη “διασκέδαση” και την “ευτυχία” των γιορτών. Τις τυπικές συναναστροφές ως βαρετό καθήκον. Τις συναντήσεις ή τα τραπεζώματα ανθρώπων πολύ κοντινών που “πρέπει” να θεωρούμε “δικούς” μας (αλλά τους νιώθουμε ξένους, αδιάφορους ή και απειλητικούς), ως βασανιστική δοκιμασία.
Όταν λοιπόν επιτρέπουμε οι γιορτές αυτές να πέφτουν στα καταναλωτικά δόντια των ημερών μας, φαίνεται να εξευτελίζονται.
Και το παιχνίδι ρόλων των γιορτών, η ψευδαίσθηση ζεστασιάς, οικογενειακής ατμόσφαιρας και ξεγνοιασιάς, φτάνουν να θυμίζουν περισσότερο αυτό που ΔΕΝ έχουμε ή αυτό που νομίζαμε ότι είχαμε και τελικά δεν έχουμε.
Γι’ αυτό άλλωστε και πολλοί επιζητούν κρυφά την επιστροφή στους συνηθισμένους ρυθμούς της δουλειάς – σκλαβιάς και της καθημερινής τρέλας, παρόλα τα παρατράγουδά τους.
Οπότε, το “μήνυμα” των γιορτών συχνά καταντά ένα τυπικά χειριστικό διπλό μήνυμα εξαπάτησης: όλοι ξέρουμε ότι τα πράγματα δεν είναι διόλου ρόδινα, αλλά όλοι πρέπει να κάνουμε σαν να είναι.
Με άλλα λόγια, ΚΑΙ ξέρω ότι δεν έχω ό,τι μου λένε πως έχω, ΚΑΙ πρέπει να υποκρίνομαι ότι το έχω κι είμαι και ευχαριστημένος από πάνω… Σαν τα μηνύματα αδηφάγων εταιριών που διατυμπανίζουν “είμαστε εδώ, μαζί σου, για να φροντίζουμε εσένα και τις ανάγκες σου”, ενώ ξέρω ότι με βλέπουν ως μελλοντικό συμβόλαιο, ως υποανάπτυκτο καταναλωτή, ιδανικό θύμα για ξεζούμισμα.
Από μία τέτοια προοπτική, στις γιορτές, κορυφώνεται σε ύψη ρεκόρ μία συνωμοσία σιωπής καθώς, στο ευρύ επίπεδο της συλλογικής πραγματικότητάς μας, το πνεύμα τους αποστάζεται σε καθαρή τυπολατρία, σε άδειο κέλυφος χωρίς περιεχόμενο.
Και μοιραία, γεννιούνται συναισθήματα θυμού και θλίψης ή αλλιώς, συνοπτικά, η ανομολόγητη “κατάθλιψη των χριστουγέννων” – για την οποία επίσης μιλούν τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι συνάδελφοί μου.
Δηλαδή, θα πει κάποιος, δεν υπάρχει χαρά στις μέρες αυτές;
Κάθε άλλο. Βεβαίως και υπάρχει – ή μπορεί να υπάρξει. Το ζήτημα όμως είναι να δούμε τι είδους χαρά μπορεί να είναι αυτή.
Η Anna Kostina, σε ένα ανέκδοτο άρθρο της, θεωρεί ότι το “πνεύμα” των χριστουγέννων υπάρχει – και μάλιστα είναι πολύτιμο.
Ωστόσο, αυτό το “πνεύμα” είναι κυρίως η μνήμη μιας εποχής που σαν παιδιά νιώθαμε να απλώνεται μπροστά μας ένα απέραντο τοπίο, ένας σαγηνευτικός ορίζοντας, όλο χρώματα, υποσχέσεις και δυναμικό ζωής.
Και, η Kostina συνεχίζει, υπογραμμίζοντας ότι το ζήτημα δεν είναι η μνήμη ενός παρελθοντικού πνεύματος χριστουγέννων αφεαυτής, αλλά το ΤΙ κάνει ο καθένας μας, ΤΩΡΑ, με αυτήν – δηλαδή, το ΠΩΣ χρησιμοποιεί την ενέργεια αυτής της μνήμης στο ΠΑΡΟΝ του.
Η απλή αυτή προσέγγιση μου αρέσει πολύ, γιατί η εστίαση στη δυναμική σύνδεση του τότε με το τώρα, μου επιτρέπει να φτιάξω το παροντικό πνεύμα των χριστουγέννων “μου”, όπως θέλω.
Εννοώ ότι με κάνει ενεργητικό στο παρόν μου: αντί το να θυμάμαι να γίνεται αφορμή για παρατεταμένο πένθος, παράλυση και μάταιη οργή, γίνεται καύσιμο για να συνεχίζω.
Όχι με τη μάταιη ψευδαισθητική ανάπλαση χρόνων που παρήλθαν οριστικά, ούτε με την αναπόληση της τότε “αθωότητας”, ούτε αγκαλιά με την όποια αβάσιμη ελπίδα και προσδοκία, ούτε εγκλωβισμένος στην απόγνωση των όποιων παροντικών μου αδιεξόδων.
Αλλά εστιασμένος σε ό,τι χρειάζομαι, είμαι και γίνομαι τώρα, μέσα στον αληθινά αληθινό, προσωπικό, δικό μου μικρόκοσμο.
Θέλω να πω ότι αν η μνήμη των τότε χρόνων συνδεθεί με το παρόν μου, μπορεί κατόπιν επιλογής μου να γίνει δύναμη για να πάω πέρα από τη βία της αναγκαστικής “θετικής σκέψης” και της επίπλαστης αισιοδοξίας, πέρα από τους συμβατικούς ορισμούς πολώσεων του είδους “καλό-κακό”, “σκοτεινό-φωτεινό”, “θετικό-αρνητικό”.
Να γίνει δύναμη για να προχωρώ ολόκληρος, μαζί με την ελπίδα, την απόγνωση, τον πόνο, τη χαρά, γευόμενος τη βαθιά ευχαρίστηση της αυθεντικής μετακίνησης που παράγει το κάθε μικρό μου βήμα – ακόμα κι αν προσωρινά έχω πέσει σε λακκούβα.
Έτσι, μπορώ να παίρνω την αίσθηση ενός ολοζώντανου παρελθοντικού ορίζοντα χωρίς να υποκρίνομαι ότι, εν ονόματι της περιρρέουσας ατμόσφαιρας των γιορτών, αγνοώ τη φρίκη των καιρών μας και την τοξικότητά τους.
Επίσης, αυτή η προοπτική δεν μου επιτρέπει να παραμένω “θύμα” που το αδίκησε και το ξεγέλασε η ζωή και να θρηνώ αενάως για χαμένες ευκαιρίες και για το τι μου κάνουν οι “κακοί” και για το πόσο ωραία ήταν κάποτε τα πράγματα κι η ζωή.
Κι αυτό, γιατί μου δίνει μεγάλη ευθύνη: των επιλογών μου, της ανάγκης μου να διεκδικώ το να είμαι τώρα ουσιαστικά “καλά”, πατώντας με σιγουριά στην επίγνωση του σημείου που βρίσκομαι.
Μου δίνει την ευθύνη να μην παραμένω στην τοξικότητα, αλλά δεχόμενος ότι με βομβαρδίζει, να τη νιώθω σαν λέρα στο πετσί μου και γι’ αυτό να αγωνίζομαι δυναμικά, με απόφαση και ευθύνη, να την πετάξω από πάνω μου κι από πάνω μας, κάνοντας ό,τι μπορώ για να νιώθω “καλά”, πέρα από υποκρισία, φανφάρες και δηλώσεις.
Οπότε, ξαναλέω την ευχή μου, πέρα από την όποια υποκρισία ευτυχίας αλλά και πέρα από την όποια κρυμμένη θλίψη και θυμό των γιορτινών αυτών ημερών:
Εύχομαι να έχουμε το κουράγιο να φτιάχνουμε διαρκώς την πορεία μας, με σεβασμό σ’ εμάς και τους Άλλους, δεχόμενοι χωρίς αυτο-λογοκρισία όλες, μα όλες μας τις όψεις: φωτεινές, σκοτεινές, απαγορευμένες, καλές, κακές, επικίνδυνες, αποδεκτές ή απορριπτέες.
Εύχομαι να μπορούμε να στηριζόμαστε (και πάλι χωρίς αυτο-λογοκρισία) σε όλα όσα τώρα είμαστε, ώστε να ανοίγουμε δρόμο για ό,τι βαθιά και αυθεντικά επιθυμούμε να γίνουμε… κι ας μην ξέρουμε, ακόμη, με το μυαλό μας, ποιο είναι ακριβώς αυτό που επιθυμούμε.
Εύχομαι η επιθυμία της συνέχειάς μας να γίνει παλμός που αναβλύζει από τα σπλάχνα μας, ικανός να μεταπλαστεί σε αναπνοή και μετά σε βήμα και πράξη μέσα στον κόσμο.
Χρόνια λοιπόν δυνατά και κυρίως “ολόκληρα” και μεστά, κοντά σε ό,τι είμαστε, σε ό,τι μπορούμε και τολμούμε να γίνουμε, και σε ό,τι δεν σκεφτήκαμε πως μπορούμε να τολμήσουμε να γίνουμε…
Εάν θέλετε μία 2μηνη περίπου σύντομη ενημέρωση
σχετικά με αυτά που κάνω (video-κείμενα, ομιλίες-ομάδες, βιβλία, “Διαμέρισμα 5”, Πολύτεχνο, Playback θέατρο, εργαστήρια, συμπράξεις – συνεργασίες), παρακαλώ σημειώστε το e-mail σας σ’ αυτήν τη φόρμα. Δεν είναι απαραίτητο το όνομα.