Βούληση, ελευθερία, αλλαγή, πρόβλεψη / Share*dots-5 [το κείμενο]

❓Κείμενο με το θέμα της 5ης συνάντησης “Share*dots project”.

Η  τελευταία συνάντηση με ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ.
ΠΕΜΠΤΗ 3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 19.00 – 21.00, στην πλατφόρμα ΖΟΟΜ.
⏰Κωδικός= 2203889580 ή απευθειας σύνδεσμος:
https://us02web.zoom.us/j/2203889580
[θα είναι ενεργός  από τις 18.45 την ημέρα της συνάντησης]

Οι θέσεις, αν και αρκετές είναι περιορισμένες και θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας κατά την “είσοδο” στην πλατφόρμα. Φροντίστε η εφαρμογή ΖΟΟΜ να είναι ενήμερη στις αναβαθμίσεις της.

🕵️‍ Συντονίζει ο Πέτρος Θεοδώρου
[ψυχοθεραπευτής, συγγραφέας, επόπτης, μέλος EAGT, ©PSP, εκπαίδευση: ψυχοθεραπεία Gestalt,  Playback Θέατρο, PSP]

🎥ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ, σε όλες τις συναντήσεις αυτού του κύκλου, το θέμα κάθε συνάντησης θα έχει ΗΔΗ παρουσιαστεί σε βίντεο ή σε κείμενο λίγες μέρες πριν από την κάθε συνάντηση και θα κοινοποιείται με event στο fb, καθώς και με newsletter.

😱 Ο ΣΤΟΧΟΣ όλων των συναντήσεων είναι να μοιράζονται ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΑ οι συμμετέχοντες ιδέες, συναισθήματα, ερωτήσεις, εντυπώσεις, αισθήματα, σκέψεις και ό,τι άλλο επιθυμούν, ως προς το ΘΕΜΑ του ομότιτλου βίντεο ή κειμένου που προηγείται της εκάστοτε συνάντησης.


Το κείμενο:

Βούληση, ελευθερία, αλλαγή, πρόβλεψη

Αποσπάσματα από το βιβλίο του Πέτρου Θεοδώρου

«Ο χορός των θαυμάτων: τα μεγάλα ταξίδια στα μικρά βήματα»,

προσαρμοσμένα για την 5η διαδικτυακή αυτόνομη συνάντηση
του κύκλου Share*Dots project (Σεπτέμβριος 2020)

___________

Η αλλαγή στη ζωή μας

συμβαίνει ούτως ή άλλως και αφορά, στην ουσία, την κάθε στιγμή που η εμπειρία μας προχωρά στο επόμενο “καρέ” του συνεχούς της.

Παρότι είναι πολλά τα μη συνειδητά στοιχεία που συντελούν στη σύνθεση της εμπειρίας μας, δεν είμαστε καθόλου έρμαια των κρυμμένων μεταβλητών της ύπαρξής μας.

Κι αυτό, γιατί στην πράξη, λόγω κατασκευής μας, έχουμε συνείδηση του Εαυτού και της διαδρομής μας, κάνουμε επιλογές, παίρνουμε αποφάσεις.

Οπότε, ανακύπτει το ερώτημα, τι ρόλο έχουμε εμείς οι ίδιοι στις διαδικασίες της αλλαγής;
Είμαστε παθητικοί αποδέκτες των αποτελεσμάτων της και απλώς νομίζουμε ότι επιδρούμε στη ζωή μας;
Έχουμε κάποια δυνατότητα να επηρεάσουμε με τις επιλογές μας την κατεύθυνση της αλλαγής;
Αν όχι, τότε, τι σημαίνει “αλλαγή”;
Αν ναι, πώς; πόσο; πότε;

Για πολλούς, όλα αυτά τα ερωτήματα φέρνουν στο προσκήνιο τα θέματα περί ελευθερίας, ορίων και δύναμης της βούλησης:

της δυνατότητάς μας να επιλέγουμε κατευθύνσεις και δράσεις, επιδρώντας έτσι στον προσανατολισμό και την εξέλιξη της αλλαγής.Εξάλλου, το ζήτημα αυτό, ούτως ή άλλως, όχι μόνο καθορίζει τη στάση μας στην αλλαγή, αλλά αγγίζει και έσχατα ερωτήματά μας, γιατί σχετίζεται απευθείας
(α) με την υπαρξιακή ευθύνη που έχουμε για την πορεία μας και
(β) με το αν αξίζει ή όχι να νοιαζόμαστε γι’ αυτό που κάνουμε ή, μάλλον, με το αν έχει καν κάποιο νόημα να κάνουμε οτιδήποτε…

Η έννοια της ελεύθερης βούλησης, σε ένα επίπεδο, σχετίζεται άμεσα με το πόσο ισχυρές και απόλυτες θεωρούμε ότι είναι οι σχέσεις αιτιότητας των γεγονότων, στον κόσμο που ζούμε.

Αν δηλαδή υποθέσω πως ό,τι συμβαίνει τώρα συνδέεται ήδη μόνο με ένα και μοναδικό αποτέλεσμα (μηχανιστικός ντετερμινισμός), δεν έχει κανένα νόημα η έννοια της επιλογής αυτού που θα κάνω.

Αν, αντίθετα, το παρόν μου συνδέεται με πολλά πιθανά μέλλοντα (δυναμικός ντετερμινισμός), τότε, οι τωρινές μου επιλογές γίνονται ο κύριος καθοριστικός παράγοντας της αλλαγής μου, αφού σε αυτήν παίζει πλέον ρόλο το τυχαίο (η πιθανότητα).

Επίσης, με αυτήν τη λογική, η ελεύθερη βούληση έχει σχέση

και με την ύπαρξη ή μη της χρονικής φοράς (του “βέλους” του χρόνου, δηλαδή του χρόνου ως διάνυσμα που δείχνει από το παρελθόν προς το μέλλον, διά του παρόντος).

Στον μηχανιστικό ντετερμινισμό, επειδή οι αιτιακές σχέσεις είναι μονοδιάστατες (το αίτιο Α φέρνει μόνον και πάντα το αποτέλεσμα Β), οι συνδέσεις των γεγονότων παραμένουν ίδιες, είτε θεωρήσουμε ότι ο χρόνος ρέει προς τα μπρος είτε προς τα πίσω (έχουμε συμμετρικό, αμφίδρομο χρόνο – “T-symmetry”: αν το Β γίνει αίτιο, θα επιφέρει το Α ως αποτέλεσμα).
Η χρονική συμμετρία συνήθως συνοδεύει μοντέλα του κόσμου, τα οποία βασίζονται σε απόλυτα αυστηρές αιτιακές σχέσεις.

Στην περίπτωση που ένα γεγονός του “τώρα” συνδέεται με περισσότερα του ενός πιθανά επόμενα γεγονότα, οι αιτιακές σχέσεις ισχύουν μόνο προς μία κατεύθυνση: έχουμε βέλος του χρόνου, το οποίο δείχνει μόνο προς το μέλλον (ασύμμετρος, μονόδρομος χρόνος – “T-asymmetry”: αν το Α μπορεί εν δυνάμει να φέρει το Β, το Γ, το Δ, σε περίπτωση που το Β, το Γ, το Δ γίνουν αίτια, δεν μπορούν να ακολουθηθούν αντίστροφα οι πιθανότητες).
Η χρονική ασυμμετρία συνήθως συνοδεύει μοντέλα τα οποία περιλαμβάνουν αβεβαιότητα και τυχαίο (δηλαδή, πιθανότητες).

Επομένως, η θεώρηση της ελεύθερης βούλησης αλλάζει, ανάλογα με το πώς αντιλαμβανόμαστε τις σχέσεις αιτίου – αποτελέσματος και τη φορά του χρόνου.

Γι’ αυτό, οι διάφορες προσεγγίσεις της ελεύθερης βούλησης, σχετίστηκαν πάρα πολύ με πολλά διαφορετικά μοντέλα ερμηνείας του κόσμου, τα οποία προτάθηκαν κατά καιρούς, με κριτήριο το αν περιλάμβαναν παγιωμένες αιτιακές σχέσεις, βεβαιότητα και αμφίδρομο χρόνο, ή πιθανοκρατικές αιτιακές σχέσεις, αβεβαιότητα, τυχαίο και μονόδρομο χρόνο.

Μήπως όμως είναι εντελώς μάταιο να συσχετίζουμε θεωρίες της φυσικής με την ελεύθερη βούληση;

Μήπως δεν έχει καν νόημα το ερώτημα αν αυτό ή εκείνο το κοσμολογικό μοντέλο της φυσικής επιτρέπει ή όχι την ιδέα της ελεύθερης βούλησης;

Μήπως το ερώτημα που τίθεται είναι το κατά πόσον μπορεί κάποιος να βασιστεί σε οποιαδήποτε φυσική θεωρία, αποσπώντας την από το μαθηματικό της πλαίσιο, προκειμένου να δημιουργήσει μία φιλοσοφική υπόθεση αντίληψης της ελεύθερης βούλησης (και οποιασδήποτε φιλοσοφικής ιδέας);

Και αν είναι όντως έτσι, αν δηλαδή είναι άχρηστο να βασιζόμαστε σε κοσμολογικά μοντέλα της φυσικής για το θέμα της ελεύθερης βούλησης, τι γίνεται τελικά με το ζήτημα αυτό;

Έχει νόημα να σπάω το κεφάλι μου για το τι μπορώ να κάνω την επόμενη στιγμή, ή να αφεθώ εντελώς κι όσα πάνε κι όσα έρθουν;

Μήπως η ίδια η έννοια της ελευθερίας και η ίδια η έννοια της βούλησης πρέπει να τοποθετηθούν σε κάποιο άλλο πλαίσιο, με διαφορετικές θεωρήσεις του θέλω και μπορώ;

Και ποιο μπορεί να είναι ένα τέτοιο πλαίσιο;
Αν δε κάπως το ορίσουμε, πόση “δύναμη” τελικά μπορεί να μάς δίνει στις επιλογές μας; – μπορούμε δηλαδή να κάνουμε ό,τι θέλουμε αρκεί να το θέλουμε “πάρα πολύ” (σύμφωνα με λαϊκίστικες μοδάτες φράσεις του διαδικτύου);

___________

ΠΑΡΑΘΕΜΑ

Φανταστείτε έναν κόσμο όπου το αίτιο και το αποτέλεσμα μπερδεύονται χωρίς σύστημα.
Μερικές φορές, το πρώτο προηγείται του δεύτερου, άλλοτε πάλι το δεύτερο του πρώτου.
Οι περισσότεροι έχουν μάθει να ζουν την κάθε στιγμή. Αφού το παρελθόν έχει απροσδιόριστες επιπτώσεις στο παρόν, δεν έχουν κανέναν λόγο να επιμένουν στο παρελθόν.
Κι αφού το παρόν επηρεάζει ελάχιστα το μέλλον, δεν υπάρχει κανένας λόγος να ζυγίζουν τις συνέπειες των τωρινών πράξεών τους.
Η κάθε πράξη είναι ένα νησί μέσα στο χρόνο που θα αξιολογηθεί από μόνη της.
Για να προσληφθεί κάποιος υπάλληλος δεν μετράει το βιογραφικό του σημείωμα αλλά η εντύπωση που αφήνει κατά τη συνέντευξη. Είναι ένας κόσμος παρόρμησης. Ένας κόσμος ειλικρίνειας.
Ένας κόσμος όπου η εκφορά της κάθε λέξης εκφράζει μία μονάχα στιγμή, η κάθε ματιά επιδέχεται μία μονάχα ερμηνεία, το κάθε άγγιγμα δεν έχει παρελθόν ή μέλλον, το κάθε φιλί είναι σημάδι αμεσότητας.

(Allan Lightman-“Τα όνειρα του Αϊνστάιν”, 1993, μετάφραση Β. Νικολαίδου, εκδόσεις ΚΑΤΟΠΤΡΟ)


🔔 Για τη διαδικασία της συνάντησης:

*Η συνάντηση θα είναι ανοιχτή στο ΖΟΟΜ 15 min ΠΡΙΝ την έναρξη. Για λόγους πρακτικούς, μετά τη συμφωνημένη ώρα έναρξης (19.00), η πλατφόρμα κλείνει.

*Οι συναντήσεις έχουν να κάνουν αυστηρά με το εκάστοτε θέμα και η φύση τους ΔΕΝ είναι ψυχοθεραπευτική. Στοχεύουν μόνο στο ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΟ ΜΟΙΡΑΣΜΑ και οι συμμετέχοντες οφείλουν να έχουν δει το βίντεο με το εκάστοτε θέμα.

*Δεν γίνεται διάλογος ή αντιπαράθεση με επιχειρήματα.

*Πιθανώς δεν θα υπάρξει χρόνος για να μιλήσουν όλοι οι συμμετέχοντες αλλά, φυσικά, όλοι ακούνε όλους και μπορούν οποτεδήποτε να ανεβάσουν κάτι γραπτώς.


Εάν θέλετε μία 2μηνη περίπου σύντομη ενημέρωση

σχετικά με αυτά που κάνω (video-κείμενα, ομιλίες-ομάδες, βιβλία, Share*Dots project, Πολύτεχνο, Playback θέατρο, εργαστήρια, συμπράξεις – συνεργασίες), παρακαλώ σημειώστε το e-mail σας σ’ αυτήν τη φόρμα. Δεν είναι απαραίτητο το όνομα.

http://eepurl.com/dBRg81

Το μέρος της ιστοσελίδας με τα βιβλία μου:
http://www.petrostheodorou.gr/books/


 

Εγγραφή στο Newsletter

You can change your mind at any time by clicking the unsubscribe link in the footer of any email you receive from us, or by contacting us at [email protected]. We will treat your information with respect. For more information about our privacy practices please visit our website. By clicking below, you agree that we may process your information in accordance with these terms.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here: https://mailchimp.com/legal/

 Newsletter Permissions * :